Zakończenie budowy domu, gdy pozwolenie na budowę straciło ważność

W opisanym przypadku mamy do czynienia z dwoma problemami – pierwszy to dziedziczenie praw wynikających z pozwolenia na budowę, drugie to kontynuowanie prac po wygaśnięciu decyzji. Choć może wcale takowe nie były kontynuowane, bo dom był już w stanie zamkniętym, nim wygasła decyzja.

Funkcjonowanie prawa budowlanego w przypadku wygaśnięcia pozwolenia na budowę

Art. 37 Prawa budowlanego mówi, że jeżeli budowa zostanie przerwana na czas dłuższy niż 3 lata, to dotychczasowa decyzja o pozwolenie na budowę wygasa i w związku z powyższym inwestor, aby móc realizować dalsze prace, musi uzyskać nowe pozwolenie na budowę.

Jak wynika z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (j.t. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.; dalej „Pr. bud.”) – decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli budowa nie została rozpoczęta przed upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna. W przypadku zaistnienia przesłanki wygaśnięcia decyzji o pozwoleniu na budowę, o której mowa w art. 37 ust. 1 Pr. bud., właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej jest zobligowany stwierdzić wygaśnięcie tej decyzji na podstawie art. 162 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 267; dalej K.p.a.). Wygaśnięcie następuje w drodze decyzji o charakterze deklaratoryjnym – art. 162 § 3 K.p.a. Natomiast skutek w postaci wygaśnięcia następuje z mocy samego prawa z upływem okresu czasu, jaki ustawodawca przewidział w art. 37 ust. 1 Pr. bud. – zob. wyrok WSA z dnia 25 listopada 2008 r., II SA/Ol 800/08, LEX 533179. Należy również wskazać, że inwestor rozpoczynający roboty budowlane po upływie trzyletniego terminu liczonego od dnia, gdy decyzja o pozwoleniu na budowę stała się ostateczna, winien być traktowany jak osoba, która nie posiada pozwolenia na budowę wymaganego przepisem art. 28 Pr. bud. Konsekwencją tego jest konieczność zastosowania trybu określonego w art. 48 Pr. bud. – zob. wyrok WSA z dnia 9 marca 2010 r., II SA/Op 425/09, LEX 606660.

Zobacz też: Odbiór domu po latach

Grzywna z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego

Przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego, w tym domu jednorodzinnego, jeszcze przed zakończeniem wykonywania wszystkich robót budowlanych, co jak rozumiem nastąpiło w opisanym przypadku, jest możliwe wyłącznie po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. W związku z jej brakiem właściwy organ może wymierzyć grzywnę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. Więc już i tak naraziliście się na grzywnę w wysokości 10 tys. zł., bo rozumiem, że w domu tym mieszkacie.

Przeczytaj też: Zagubienie dziennika budowy

Waga dziennika budowy przy otrzymywaniu pozwolenia na budowę

Dziennik budowy powinien być u kierownika budowy. Nigdy u inwestora, być może ktoś wie, kto był kierownikiem budowy i dokonywał wpisów.

Oczywiście najtaniej byłoby: 1) odzyskać od kierownika budowy uzupełniony dziennik budowy, 2) uzyskać zgodę spadkobierców na przeniesienie praw z decyzji administracyjnej pozwolenia na budowę i zgłosić zakończenie budowy.

W przypadku braku dziennika budowy – np. z powodu zagubienia – organ nadzoru nie ma obowiązku odtwarzać tego dokumentu, natomiast aby można było jednak dopuścić obiekt do użytkowania, należy w miarę możliwości odtworzyć przebieg budowy, biorąc pod uwagę wszystkie dowody w sprawie. Trzeba również pamiętać o karach za wszelkie nieprawidłowości, które miały miejsce w trakcie budowy, a wyjdą na jaw w trakcie prowadzonego postępowania dowodowego.

Kary za nielegalne przystąpienie do użytkowania zależą od współczynnika kategorii i współczynnika wielkości obiektu. I tak, w przypadku jednorodzinnego budynku mieszkalnego będzie to kwota 10 tys. zł.

Zobacz również: Dokończenie budowy po latach

Wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego

Organy nadzoru i sądy administracyjne zgodnie uznają, że nie zwalnia z obowiązku zapłaty kary ani trudna sytuacja, ani brak winy, ani nieświadomość działania sprzecznego z prawem. Istotną ulgę przynosi natomiast niedawny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 grudnia 2009 r., zapadły w sprawie II OSK 1110/09. Sąd uznał, że możliwość wymierzenia kary za nielegalne użytkowanie ulega przedawnieniu na takich samych zasadach, co zobowiązania podatkowe. To istotne novum, gdyż dotychczas organy nadzoru stały na stanowisku, że karę za samowolne użytkowanie obiektu można wymierzyć w każdym czasie. Zdaniem NSA jest inaczej – możliwość nałożenia kary przedawnia się po 3 albo 5 latach od momentu samowolnego przystąpienia do użytkowania. Jeśli inwestor złożył wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, a organ nie przeprowadził obowiązkowej kontroli, nie będzie mógł doręczyć decyzji o wymierzeniu kary po upływie 3 lat od dnia przystąpienia do użytkowania. Natomiast w przypadku, gdy inwestor nie złożył wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie obiektu, decyzji o wymierzeniu kary nie można doręczyć po upływie 5 lat od dnia przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego. Wydaje się, że ta ostatnia zasada będzie miała odpowiednio zastosowanie w przypadku zaniechania zgłoszenia zamiaru przystąpienia do użytkowania.

Obecnie należałoby zgłosić przystąpienie do użytkowania, a raczej złożyć tzw. czynny żal. Jednocześnie informując o braku dziennika budowy z powodu zagubienia i zakupieniu w 2007 roku nieruchomości zabudowanej budynkiem zamkniętym, wybudowanym na podstawie pozwolenia na budowę.

Wystarczy wykazać, że do 2007 roku były prowadzone roboty budowlane na rzeczonej nieruchomości związane z budową domu, ale zaginął dziennik budowy. Po zakupieniu nieruchomości rodzice przystąpili do prac remontowych, na które nie jest wymagane zgłoszenie i od tego czasu użytkowali dom. Urzędnicy zażądają dokumentacji powykonawczej i zapewne odzwierciedlenia na podstawie zeznań czy innych świadków przebiegu robót budowlanych. Niestety, jeśli ktoś zaświadczy przeciwko Państwu, wskazując, że robót zaprzestano na okres 3 lat, będziemy mieli do czynienia z samowolą budowlaną, a co za tym idzie – obowiązkiem zapłaty opłaty legalizacyjnej w wysokości 50 tys. zł.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414
2. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 25 listopada 2008 r., II SA/Ol 800/08
4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 9 marca 2010 r., II SA/Op 425/09
5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 grudnia 2009 r., zapadły w sprawie II OSK 1110/09

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.