Wykreślenie budynku z gminnej ewidencji zabytków w celu remontu i zamieszkania

Co obejmuje gminna ewidencja zabytków?

Obecnie gminna ewidencja zabytków zyskała status nienazwanej, tzn. niewymienionej w art. 7 ustawy o ochronie zabytków. Jednakże przepisy ustawy o ochronie zabytków nie kreują tej ewidencji w sposób automatyczny, a procedura tworzenia gminnej ewidencji zabytków została określona w art. 6 ustawy zmieniającej. Z uwagi na ingerencję w sferę prawa własności właściciela domniemanego zabytku, spowodowaną ewentualnym wpisem do ewidencji, w orzecznictwie, jak i w doktrynie uznaje się, iż przekazanie wykazu zabytków przez wojewódzkiego konserwatora zabytków wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) jest zwykłą czynnością administracyjno-techniczną, mającą jedynie na celu wykonanie przez konserwatora ciążących na nim obowiązków, nałożonych omawianą nowelizacją, a organ nie jest związany przekazaną mu listą i mając do tego odpowiednie możliwości, powinien poczynić własne ustalenia.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy, która obejmuje: 1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru, 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz 3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (art. 22 ust. 4 i 5 u.o.z.)

Wskazać jednak należy, że zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków – zabytek to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Zatem o zabytku możemy mówić wówczas, gdy wartości historyczne, naukowe lub artystyczne danej rzeczy ruchomej lub nieruchomej są wyższe niż przeciętne. Przy czym stwierdzenie, że dany obiekt ma charakter zabytku, wymaga poczynienia ustaleń w tym zakresie. Jak bowiem wyjaśniono w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 2015r. (sygn. akt II OSK 2350/13,) – przepisy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie przewidują wprawdzie, aby ujęcie zabytku w gminnej ewidencji zabytków stanowiło rozstrzygnięcie podejmowane przez organ gminy w formie decyzji administracyjnej. Nie jest jednak tak, że wydanie przez organ gminy zarządzenia, opartego na wyznaczeniu określonego obiektu do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków, może nastąpić bez zbadania przesłanek uzasadniających przypisanie temu obiektowi wartości zabytkowych.

Zobacz też: Jak wypisać dom z rejestru zabytków

Zakładanie gminnej ewidencji zabytków- droga zarządzania

Art. 6 ust. 2 ustawy zmieniającej nałożył na wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) obowiązek założenia gminnej ewidencji zabytków, po przekazaniu przez wojewódzkiego konserwatora zabytków wykazu zabytków, określonego w art. 7 tej ustawy, w terminie dwuletnim od dnia przekazania przez wojewódzkiego konserwatora zabytków wykazu zabytków. Samo zatem przekazanie przez wojewódzkiego konserwatora zabytków wykazu zabytków wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) nie wywołuje skutku w postaci założenia gminnej ewidencji zabytków, a jej założenie wymaga aktu organu wykonawczego gminy, z którym jednoznacznie można będzie wiązać skutek w postaci założenia gminnej ewidencji zabytków. W związku z tym założenie ewidencji następuje w drodze zarządzenia, które stanowi władcze oświadczenie woli właściwego organu, skierowane bezpośrednio na wywołanie określonego skutku prawnego. Zarządzenia są, obok decyzji administracyjnych, prawną formą podejmowania władczych rozstrzygnięć przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta (por. wyrok NSA z dnia 5 listopada 2014 r., sygn. akt II OSK 2329/14).

Wskazać przy tym należy, że skutek prawny objęcia nieruchomości zabytkowej ochroną w świetle przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wynika nie tyle z czynności materialno-technicznych polegających na opracowaniu dla obiektu zabytkowego karty ewidencyjnej i dołączeniu jej do prowadzonego zbioru, ale ze stwierdzenia, że dany obiekt spełnia warunki do ujęcia go w gminnej ewidencji zabytków (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 września 2012 r, sygn. akt II OSK 1950/12, LEX nr 1413428).

W niniejszej sprawie przedmiotowy obiekt został wpisany do gminnej ewidencji zabytków na podstawie karty adresowej, zawierającej jedynie zdjęcie budynku oraz informację co do daty jego powstania. Nie dowodzi to jednak wartości zabytkowej obiektu, nawet jeśli sporządzenie kart adresowych organ zlecił pracowni badań i dokumentacji zabytków.

Można zaskarżyć zarządzenie o wpisie budynku do ewidencji.

Zarządzenie wójta w części dotyczącej wpisania Państwa obiektu do ewidencji można zaskarży w tym zakresie, że nastąpiło to z naruszeniem prawa, czyli bez analizy czy obiekt przedstawia wymienione wyżej walory historyczne.

Uznanie nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy

Jednak należy pamiętać, że zgodnie z art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. u.s.g. – nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego.

Jeśli upłynął termin, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem.

Jeśli nawet to się nie uda, to taki obiekt można remontować, ale z nadzorem konserwatora ochrony zabytków.

Forma ochrony konserwatorskiej, o której mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego, została określona w art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece na zabytkami (Dz. U. z 2003r. Nr 162 poz. 1568 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu formami tymi są: wpis do rejestru zabytków; uznanie za pomnik historii; utworzenie parku kulturowego; ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

Stosownie do art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010r., Nr 75, poz. 474), z mocą obowiązującą od dnia 5 czerwca 2010r. – wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: 1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru; 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków; 3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Ustawa nowelizacyjna w art. 7 przewiduje, że w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy wojewódzki konserwator zabytków przekaże wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) i staroście wykaz zabytków, o których mowa w art. 1 pkt 5 lit. b niniejszej ustawy oraz wykazu zabytków nieruchomych wyznaczonych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków do ujęcia w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Natomiast w art. 8 ust. 3 noweli przewidziano, że do czasu założenia gminnej ewidencji zabytków, decyzję, o której mowa w art. 39 ust. 3 i art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane, wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków – w odniesieniu do zabytków znajdujących się w wykazie o którym mowa w art. 7 ustawy. Wskazana nowelizacja zasadniczo zmieniła zatem status prawny ewidencji zabytków, niejako zrównując ją z rejestrem zabytków, poprzez powierzenie organom konserwatorskim uprawnień o charakterze władczym, polegających na obowiązku uzgodnień, czy też pozwoleń.

Taki obiekt, po uzyskaniu pozytywnej decyzji konserwatora o pozwolenia na budowę, można odremontować. Może nie wszystkie Państwa zamierzenia uda się zrealizować, ale zamieszkać w budynku na pewno będzie można.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼