• Autor: Maciej Podgórski
Planuję budowę zewnętrznej klatki schodowej, przyległej do budynku. Odległość od tej klatki schodowej do granicy sąsiedniej działki waha się od 3,80 do 4,25 (jest pod kątem). W ścianie tej klatki schodowej jest okno. Okno jest w miejscu, w którym odległość od granicy wynosi ponad 4 m. Czy jest to dopuszczalne?

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż 4 m – w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy. Do 17.07.2015 r., jeżeli ściana budynku nie była usytuowana równolegle do granicy działki – odległości 4 m liczona była od najbliższej krawędzi zewnętrznej otworu okiennego lub drzwiowego. Rozporządzenie w obecnie obowiązującej treści nie reguluje sposobu obliczania powyższej odległości od granicy w przypadku usytuowania projektowanej ściany nierównolegle do granicy działki.
W wyroku w sprawie II OSK 92/08 z dnia 4.02.2009 NSA stwierdził, że rygorystyczny zapis § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia nie pozostawia miejsca na jakąkolwiek dowolność. Z powodu braku orzecznictwa odnośnie sposobu obliczania tych odległości, należałoby ją liczyć od miejsca w ścianie, które jest usytuowane najbliżej granicy działki. W takim wypadku rozbudowa budynku w zamierzony sposób byłaby nielegalna.
Zobacz też: Dobudowa klatki schodowej pozwolenie
Rozporządzenie jednak pozostawiło pewną furtkę dla takich sytuacji. W § 12 ust. 3 pkt 3 przewidziano, że w zabudowie jednorodzinnej dopuszcza się rozbudowę budynku istniejącego, usytuowanego w odległości mniejszej niż określona w ust. 1 od granicy z sąsiednią działką budowlaną, jeżeli w pasie o szerokości 3 m wzdłuż tej granicy zostaną zachowane jego dotychczasowe wymiary. Można to rozumieć jako możliwość faktycznego skrócenia odległości ściany do granicy działki do 3 metrów, co jednak, zgodnie z kolejnym ustępem tego paragrafu, powoduje objęcie sąsiedniej działki budowlanej obszarem oddziaływania w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
W myśl art. 3 pkt 6 i 7 Prawa budowlanego rozbudowa obiektu uznawana jest za prace budowlane, więc zasadniczo, zgodnie z art. 28 ust. 1, wymaga pozwolenia na budowę. Art. 29 wyjątki od tej reguły. Jednym z nich (określonym w ust.1 pkt 1a) jest budowa (rozbudowa) wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane. Objęcie sąsiedniej działki obszarem oddziaływania obiektu oznacza, że obszar oddziaływania budynku wyjdzie poza granice działki, na której usytuowany jest budynek, co z kolei oznacza konieczność uzyskania pozwolenia na taką rozbudowę.
Właściciel nieruchomości graniczącej będzie stroną postępowania o wydanie pozwolenia na budowę (art. 28 ust. 2), co jednak nie oznacza, że dla uzyskania takiego pozwolenia na budowę konieczna będzie jego zgoda. Ewentualne zbudowanie klatki schodowej bez okien, a następne wybicie dziury na okno stanowiłoby samowolę budowlaną. „Stosownie do art. 81 ustawy - Prawo budowlane właściciel lub zarządzający obiektem budowlanym jest obowiązany utrzymać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami o jakich mowa w art. 5 ust. 2 tej ustawy [warunkami technicznymi z Rozporządzenia] (…) późniejsze wybicie otworów okiennych w ścianie od strony granicy narusza prawo. (…) Obiekt w stanie istniejącym narusza przepisy prawa materialnego” (wyrok NSA II OSK 92/08 z dnia 4.02.2009).
Klient z oknem do kuchni nad klatką schodową
Pani Anna zdecydowała się na budowę zewnętrznej klatki schodowej prowadzącej na piętro swojego domu jednorodzinnego. W ścianie tej klatki zaplanowała duże okno doświetlające kuchnię. Choć ogólnie ściana była oddalona od granicy działki o ponad 4 metry, fragment z oknem znajdował się bliżej – zaledwie 3,80 m od granicy. Projekt zakwestionował urząd, wskazując na naruszenie przepisów, ponieważ odległość liczona była od najbliższego punktu ściany. Pani Anna musiała przeprojektować ścianę lub zrezygnować z okna.
Rozbudowa bliźniaka bez zgody sąsiada
Pan Marek mieszka w zabudowie bliźniaczej i chciał rozbudować swój dom o zewnętrzną klatkę schodową. Budynek już wcześniej znajdował się w odległości mniejszej niż 4 metry od granicy. Skorzystał z przepisu § 12 ust. 3 pkt 3, który pozwala na rozbudowę pod warunkiem zachowania dotychczasowych wymiarów w pasie 3 metrów od granicy. Okazało się jednak, że nowe okno w tej ścianie obejmuje sąsiednią działkę obszarem oddziaływania, co wymagało pozwolenia na budowę. Sąsiad był niezadowolony, ale jego zgoda nie była konieczna – wystarczyło spełnienie warunków formalnych.
Samowolne wybicie okna i konsekwencje
Pani Joanna dobudowała zewnętrzną klatkę schodową bez okien, zgodnie z zatwierdzonym projektem. Rok później, bez zmiany pozwolenia, postanowiła doświetlić klatkę i wybiła w ścianie okno od strony granicy. Podczas kontroli nadzoru budowlanego okazało się, że takie działanie stanowiło samowolę budowlaną. Organ nakazał przywrócenie ściany do stanu zgodnego z projektem, a dodatkowo wszczął postępowanie legalizacyjne, które wiązało się z wysokimi opłatami.
Planując budowę zewnętrznej klatki schodowej z oknem w ścianie znajdującej się blisko granicy działki, należy dokładnie przeanalizować obowiązujące przepisy prawa budowlanego oraz zapisy rozporządzenia dotyczącego warunków technicznych. Kluczowe znaczenie ma sposób mierzenia odległości od granicy działki – liczony od najbliższego punktu ściany z otworem okiennym – oraz to, czy planowana rozbudowa mieści się w wyjątkach dopuszczonych przez prawo. Nawet pozornie niewielkie odstępstwa mogą skutkować zakwestionowaniem inwestycji przez urząd, koniecznością uzyskania pozwolenia na budowę lub uznaniem budowy za samowolę. Dlatego każdą taką inwestycję warto poprzedzić konsultacją z projektantem lub prawnikiem specjalizującym się w prawie budowlanym.
Potrzebujesz pomocy prawnej w związku z planowaną budową lub rozbudową domu? Skonsultuj się z naszymi prawnikami online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Oferujemy profesjonalne porady prawne dotyczące prawa budowlanego, procedur administracyjnych oraz interpretacji przepisów. Opisz swój problem, a my przygotujemy precyzyjną odpowiedź dostosowaną do Twojej sytuacji.
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414
2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie II OSK 92/08 z dnia 4.02.2009
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Maciej Podgórski
Zapytaj prawnika