• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Zaoferowano mi pewną działkę do zakupu, lecz nie wiem, od czego zacząć, sprawdzając krok po kroku jej stan prawny. Czy jeżeli nad działką idzie kabel wysokiego napięcia i jest słup betonowy (nie jest to wysokie napięcie), to czy będzie problem w uzyskaniu pozwolenia na budowę?
Zakup działki budowlanej, na której kiedyś zamierza Pan dokonać inwestycji, powinien być poprzedzony sprawdzeniem kilku rzeczy, do których zaliczamy:
Jeśli nie ma planu zagospodarowania, należy sprawdzić zabudowania sąsiednie – bowiem w przypadku braku planu zagospodarowania przed budową wydaje się decyzję o warunkach zabudowy – w art. 61 ust. 1 ustawy zawarte zostały dodatkowe warunki, których łączne spełnienie umożliwia wydanie decyzji o warunkach zabudowy. Spełnienie tych warunków badane jest poprzez wyznaczenie wokół działki budowlanej, której dotyczy wniosek o ustalenie warunków zabudowy, obszaru analizowanego, którego granice wyznacza się na kopii mapy dołączonej do wniosku, w odległości nie mniejszej niż trzykrotna szerokość frontu działki objętej wnioskiem (jest to część działki, która przylega do drogi publicznej, z której odbywa się główny wjazd lub wejście na działkę), nie mniejszej jednak niż 50 metrów (§ 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; Dz. U. 2003 r. Nr 164 poz. 1588).
Warunek zawarty w art. 61 ust. 1 pkt 1, określany jako „zasada dobrego sąsiedztwa”, umożliwia wydanie decyzji w przypadku, gdy co najmniej jedna sąsiednia działka jest zabudowana. W takim przypadku organ ustalając warunki zabudowy powinien przeanalizować dotychczasową zabudowę i w decyzji o warunkach zabudowy nawiązać do niej w zakresie funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy. W szczególności linię zabudowy wyznacza się jako: przedłużenie linii istniejącej zabudowy na działkach sąsiednich, wskaźnik wielkości powierzchni nowej zabudowy w stosunku do powierzchni działki wyznacza się na podstawie średniego wskaźnika tej wielkości dla obszaru analizowanego, szerokość elewacji frontowej również ma nawiązywać do średniej szerokości elewacji frontowej istniejącej zabudowy, z tolerancją do 20%, podobnie jest z górną krawędzią elewacji frontowej oraz z geometrią dachu (§ 4–8 rozporządzenia). Pojęcie „działka sąsiednia” nie będzie tożsame z rozumieniem terminu „nieruchomości sąsiednie” w przypadku ustalania stron postępowania, a więc działki posiadającej przynajmniej jedną wspólną granicę z działką objętą wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy. Analiza przepisu art. 61 ust. 1 ustawy oraz przepisów przywoływanego wyżej rozporządzenia uprawnia do stwierdzenia, iż dla potrzeb ustalenia wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, „działką sąsiednią” dla terenu inwestycji będzie każda działka, która znajduje się w tzw. obszarze analizowanym, tj. terenie określonym i wyznaczonym granicami, którego funkcje zabudowy i zagospodarowania (tzn. sposób użytkowania obiektów budowlanych oraz zagospodarowania terenu zgodny z odrębnymi przepisami) oraz cechy zabudowy i zagospodarowania (tzn. gabaryty, forma architektoniczna obiektów budowlanych, usytuowanie linii zabudowy oraz intensywność wykorzystania terenu) analizuje się w celu ustalenia wymagań dla nowej zabudowy i zagospodarowania (tak Grażyna Zalas, Warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. Nowe rozwiązania w zakresie realizacji inwestycji, „Casus” 2004 r., nr 31, s. 44).
Przepis art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy oraz przepisy rozporządzenia wykluczają w zasadzie możliwość ustalenia warunków dla działki, w której sąsiedztwie również znajdują się działki niezabudowane, co przeciwdziałać ma zabudowie rozproszonej, a tym samym zmniejszać koszty budowy urządzeń infrastruktury technicznej. Problemem może być sytuacja, gdy działki sąsiednie w stosunku do działki, na której planowana jest inwestycja, zabudowane są budynkami o różnych funkcjach, np. z jednej strony działki jest zakład produkcyjny a z drugiej dom jednorodzinny. W takiej sytuacji konieczne jest ustalenie dominującej funkcji, jaką pełnią budynki zlokalizowane na danych terenie i ustalenie warunków zabudowy na inwestycję, która będzie zgodna z tą dominującą funkcją.
Od zasady określonej w art. 61 ust. 1 pkt 1 przewidziane są wyjątki, które dotyczą:
Następnym warunkiem jest ustalenie, że działka ma dostęp do drogi publicznej, przez co należy rozumieć bezpośredni dostęp do tej drogi albo dostęp do niej przez drogę wewnętrzną lub przez ustanowienie odpowiedniej służebności drogowej (art. 2 pkt 14 ustawy). Drogą publiczną jest droga zaliczona do jednej z kategorii dróg (krajowych, wojewódzkich, powiatowych lub gminnych), z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami (art. 1 i art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych; j.t. Dz. U. 2007 r. Nr 19, poz. 115).
Następnie ustalenia wymaga, że istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu (droga, przewody lub urządzenia wodociągowe, kanalizacyjne, ciepłownicze, elektryczne, gazowe i telekomunikacyjne) jest wystarczające dla zamierzenia inwestycyjnego, przy czym warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli wykonanie uzbrojenia terenu zostanie zagwarantowane w drodze umowy zawartej między właściwą jednostką organizacyjną a inwestorem (art. 61 ust. 5).
Konieczne jest również, aby teren nie wymagał zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych lub też był objęty zgodą uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które utraciły moc 31 grudnia 2002 r.
Zasady przeznaczania gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne określone są w rozdziale 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. 2004 r. Nr 121, poz. 1266). Nie wymagają zgody na zmianę przeznaczenia grunty rolne stanowiące użytki klas I–III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia nie przekracza 0,5 ha, użytki rolne klas IV, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia nie przekracza 1 ha oraz użytki rolne klas V i VI, jeżeli nie są wytworzone z gleb pochodzenia organicznego oraz torfowisk i oczek wodnych.
Tutaj należy zaznaczyć, że na tle tego sformułowania (nie wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia), występują kontrowersje w związku z brzmieniem art. 7 ust. 1 ustawy. Przepis ten, w związku z art. 7 ust. 2, stanowi, że „przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, wymagającego zgody, o której mowa w 7 ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego”. Zatem, a contrario, w sytuacji, gdy zmiana przeznaczenia nie wymaga zgody, o której mowa w art. 7 ust. 2, to nie stosuje się trybu zmiany przeznaczenia dokonywanej przy uchwalaniu miejscowego planu. Takie jednakże rozumienie przepisu całkowicie niweczyłoby sens ochrony gruntów rolnych, bowiem jeżeli obszar inwestycji nie obejmowałby co najmniej 0,5 ha, wówczas nie byłaby konieczna zgoda na zmianę przeznaczenia i teren mógłby być traktowany jako niewymagający uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia w rozumieniu art. 61 ust. 1 pkt 4. Przepis ten należy zatem rozumieć w ten sposób, że nie jest wymagana zgoda na zmianę przeznaczenia wówczas, gdy teren objęty uchwałą o sporządzeniu miejscowego planu nie przekracza powierzchni z art. 7 ust. 2. Przypadki, w których nie jest wymagana zgoda na zmianę przeznaczenia, obejmują sytuacje zabudowy gruntów, które nie są użytkami rolnymi, albo też – mimo zmiany ich zagospodarowania – nadal traktowane są jak grunty rolne (por. art. 2 ust. 2–10 ustawy o ochronie).
Zmianę przeznaczenia należy odróżnić od wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej (zobacz art. 11 i art. 12 oraz co do zwolnień od obowiązku ponoszenia należności i opłat – art. 12a). Ponadto decyzja powinna być zgodna z przepisami odrębnymi (art. 61 ust. 1 pkt 5), co jest wymogiem oczywistym, bowiem w zasadzie każda decyzja administracyjna powinna być zgodna przepisami prawa.
Należy sprawdzić także, czy działka na zapewniony dostęp do drogi publicznej, czy przez działkę nie prowadzą sieci wodociągowe, gazowe, kanalizacyjne w sposób uniemożliwiający zabudowę.
Pod samą linią nie wybuduje Pan nic – wymagane są odległości od linii niskiego napięcia, także jeśli chce Pan być pewien, że kiedykolwiek cokolwiek na tej działce postawi – najlepiej byłoby poprosić o opinię architekta – sprawdzi odległości od granic, odległości od drogi, od słupów, ewentualnych sieci wodociągowych czy gazowych.
Sąsiedztwo uciążliwej działalności.
Pan Jan zakupił działkę pod miastem, marząc o cichym domu z ogrodem. Sprawdził księgę wieczystą i uznał, że wszystko jest w porządku. Niestety, nie zajrzał do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Po kilku miesiącach okazało się, że sąsiednia działka została przeznaczona pod budowę niewielkiego zakładu produkcyjnego, generującego hałas i nieprzyjemne zapachy. Pan Jan, choć uzyskał pozwolenie na budowę domu, teraz musi zmierzyć się z uciążliwym sąsiedztwem, którego mógł uniknąć, dokładniej analizując dokumenty planistyczne.
Brak dostępu do drogi publicznej.
Pani Anna znalazła okazyjnie położoną działkę z malowniczym widokiem. Cena była bardzo atrakcyjna. Szybko podpisała umowę przedwstępną, ciesząc się z udanego zakupu. Dopiero przed podpisaniem aktu notarialnego okazało się, że działka nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Jedyna droga dojazdowa prowadzi przez prywatną działkę sąsiada, który nie jest skłonny ustanowić służebności. Pani Anna stanęła przed poważnym problemem – bez uregulowanego dostępu do drogi nie mogła uzyskać pozwolenia na budowę. Musiała zrezygnować z zakupu, tracąc czas i nerwy.
Kolizja z infrastrukturą podziemną.
Pan Piotr, planując budowę domu, uzyskał wszystkie niezbędne dokumenty, w tym pozwolenie na budowę. Podczas prac ziemnych okazało się jednak, że przez środek działki przebiega niezinwentaryzowany wcześniej kabel telekomunikacyjny. Prace budowlane musiały zostać wstrzymane, a pan Piotr stanął przed koniecznością przeprowadzenia kosztownych prac związanych z przeniesieniem kabla i uzyskaniem ponownych pozwoleń. Sytuacji tej można było uniknąć, przeprowadzając dokładne badania geodezyjne i sprawdzając mapy uzbrojenia terenu przed rozpoczęciem budowy.
Zakup działki budowlanej to złożony proces, który wymaga starannego sprawdzenia wielu aspektów prawnych i faktycznych. Przed podjęciem decyzji o zakupie, kluczowe jest zweryfikowanie stanu prawnego nieruchomości w księdze wieczystej, zgodności danych z ewidencją gruntów oraz zapoznanie się z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Należy upewnić się, czy działka ma zapewniony dostęp do drogi publicznej, czy nie jest obciążona służebnościami lub innymi ograniczeniami, a także czy istniejące lub planowane uzbrojenie terenu jest wystarczające dla planowanej inwestycji. Istotne jest również sprawdzenie, czy teren nie wymaga zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych lub leśnych. Zaniedbanie któregokolwiek z tych elementów może skutkować problemami z uzyskaniem pozwolenia na budowę, opóźnieniami w realizacji inwestycji, a nawet stratami finansowymi. Dlatego też, przed finalizacją transakcji, warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą ds. nieruchomości, aby uniknąć potencjalnych problemów i cieszyć się bezproblemową realizacją wymarzonego domu.
Potrzebujesz wsparcia prawnego przy zakupie działki lub masz wątpliwości dotyczące procesu budowlanego? Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dostosowane do Twoich indywidualnych potrzeb. Nasi doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie nieruchomości i prawie budowlanym pomogą Ci przeanalizować dokumenty, zweryfikować stan prawny nieruchomości, wyjaśnić zawiłości planów zagospodarowania przestrzennego oraz doradzić w kwestiach związanych z uzyskaniem pozwolenia na budowę.
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. 1994 nr 89 poz. 414
2. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - Dz.U. 1985 nr 14 poz. 60
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika