Zniszczenie i dewastacja drogi koniecznej, jak odwołać służebność

• Data: 2023-02-09 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion

Pięć lat temu ustanowiłam notarialnie służebność drogi koniecznej na rzecz mojego sąsiada (wpisana do KW). Żyliśmy w zgodzie, lubiliśmy się, dlatego zgodziłam się, żeby sąsiad korzystał z mojej drogi, bo jego przebiegała równolegle i przekonał mnie, że po co ma być dwie i że to dla nas obojga będzie korzystne. Jak tłumaczył, droga nadal będzie moją własnością i będę nią zarządzać jako właściciel, a on będzie przechodził, przejeżdżał i partycypował w kosztach jej utrzymania. Przekonał mnie. Niestety, niedawno sprzedał swoją działkę. Nowy nabywca zdewastował i zniszczył moją drogę maszynami budowlanymi, rozkopał ją i obniżył jej poziom o ok. 40 cm na szerokość 7 m i długość 127 m, po to, by ze swojej nieruchomości spuszczać wody opadowe oraz nieczystości z warsztatu i z budynków na tę drogę. Droga stała się praktycznie nieprzejezdna i nie do przejścia. Zawiadomiłem policję, ale zrobili tylko notatkę służbową. On sam powiedział wprost, że nic mu nie mogę zrobić, bo ma służebność i będzie robił, co chce. Jaką ja mam możliwość odwołania tej służebności? Przecież on zdewastował moją własność. A poza tym jego nieruchomość posiada główny wjazd od drogi publicznej i z niego korzysta.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Zniszczenie i dewastacja drogi koniecznej, jak odwołać służebność

Zniesienie służebności gruntowej za wynagrodzeniem

Zgodnie z art. 294 Kodeksu cywilnego (K.c.) – właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.

Wskazać trzeba, że w oparciu o art. 294 K.c. można wyodrębnić dwie przesłanki, które przy łącznym wystąpieniu dają podstawę uwzględnienia powództwa o zniesienie służebności gruntowej za wynagrodzeniem: zmiana stosunków, wskutek której służebność stała się dla właściciela nieruchomości szczególnie uciążliwa oraz brak konieczności dalszego istnienia służebności do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Kluczowy w związku z tym jest moment ustanowienia służebności, bowiem orzekanie w oparciu o przepis art. 294 K.c. polega na porównaniu stosunków w dacie ustanawiania służebności oraz z chwili domagania się jej zniesienia. Jeżeli badanie to doprowadzi do wniosku, że po pierwsze nastąpiła zmiana stosunków i jest to zmiana tego rodzaju, że powoduje, iż korzystanie ze służebności stało się dla właściciela nieruchomości szczególnie uciążliwe, a po drugie, że nie ma potrzeby dalszego korzystania z niej przez osoby uprawnione, to roszczenie będzie zasadne – w przeciwnym zaś wypadku powództwo podlegać będzie oddaleniu. Przez „zmianę stosunków” w rozumieniu art. 294 K.c. należy wykładać zarówno zmianę okoliczności związanych z wykonywaniem konkretnej służebności gruntowej, jak i ogólną zmianę stosunków społeczno-gospodarczych (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1964 r., III CO 61/64, OSNCP 1965, LEX nr 201).

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Wyjątkowo uciążliwa służebność drogi koniecznej

Na wstępie podkreślić należy, iż obciążenie nieruchomości służebnością gruntową zawsze związane jest z pewną niedogodnością dla właściciela nieruchomości obciążonej. Uciążliwość służebności gruntowej dla każdego właściciela nieruchomości obciążonej jest naturalną konsekwencją jej ustanowienia. Przesłanką zniesienia służebności na podstawie art. 294 K.c. jest przy tym uciążliwość służebności, tyle że szczególna. Oznacza to, że przy ocenie uciążliwości służebności należy zwracać uwagę na to, że nawet uciążliwość przekraczająca przeciętną miarę nie uzasadnia jej zniesienia. Treść art. 294 K.c. odnosi się bowiem do uciążliwości wyjątkowej, znacznie przekraczającą przeciętną miarę, jaka wynika ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości obciążonej. Nie należy przy tym utożsamiać tego z przekroczeniem granicy wyznaczonej przez art. 287 oraz 288 K.c. W takim przypadku występuje przekroczenie granic treści służebności gruntowej i naruszenie własności nieruchomości obciążonej, która jest chroniona stosownym roszczeniem petytoryjnym. Artykuł 294 K.c. stanowi o dozwolonych według treści służebności zachowaniach, choć ze względu na zmianę stosunków, szczególnie uciążliwych.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Pozew do sądu przeciwko właścicielowi nieruchomości władnącej, który niszczy drogę

Zatem skoro z nowym właścicielem trudno się Pani porozumieć, pozostaje wnieść do sądu powództwo o zniesienie służebności gruntowej za wynagrodzeniem. Sąd oceni stopień uciążliwości korzystania przez sąsiada ze służebności. Roszczenie może okazać się uzasadnione, skoro użytkownik niszczy drogę, odprowadza na nią ścieki, a do tego ma dostęp do drogi publicznej w innym miejscu. Trudno wyrokować, ale sąd może w tej sytuacji przychylić się do pozwu.

Przykłady

Anna, właścicielka działki na obrzeżach miasta, zgodziła się przed laty na ustanowienie służebności drogi koniecznej dla sąsiedniej posesji. Początkowo wszystko układało się dobrze — sąsiad korzystał z drogi z poszanowaniem jej własności, a nawet wspólnie dbali o nawierzchnię, wysypując żwir po zimie. Niestety, sytuacja zmieniła się, gdy działkę kupił deweloper i rozpoczął intensywne prace budowlane. Ciężki sprzęt zniszczył nawierzchnię drogi, koparki pogłębiły trasę, a teren stał się korytem dla spływających wód budowlanych. Anna zgłaszała problem, jednak inwestor tłumaczył się istniejącym prawem do korzystania ze służebności, ignorując jej zastrzeżenia. Codzienne uciążliwości i zalewana droga zmusiły Annę do szukania pomocy prawnej, rozważając pozew o zniesienie służebności.

 

Marek, właściciel gospodarstwa rolnego, przez wiele lat umożliwiał sąsiadowi dostęp do swojej drogi gruntowej na podstawie służebności ustanowionej notarialnie. Sąsiad wykorzystywał ją głównie do dojazdu do niewielkiej działki rekreacyjnej. Po latach sytuacja się zmieniła — działka została sprzedana firmie, która urządziła na niej warsztat samochodowy. Ciężarówki dostawcze, lawety i inne pojazdy zaczęły regularnie korzystać z drogi Marka, powodując jej deformację i zapylenie. Co gorsza, warsztat zaczął odprowadzać odpady płynne na teren drogi, niszcząc grunt i zanieczyszczając okolicę. Marek, nie mogąc dojść do porozumienia z właścicielem warsztatu, zdecydował się wnieść sprawę do sądu, domagając się zniesienia służebności, argumentując zmianą stosunków i rażącą uciążliwością.

 

Jolanta kupiła dom na spokojnej działce, nieopodal której przebiegała służebna droga wykorzystywana przez sąsiada do sporadycznych przejazdów. Początkowo ruch był minimalny, a droga nie stanowiła większego problemu. Jednak po zmianie właściciela sąsiedniej działki sytuacja uległa radykalnej zmianie — nowy sąsiad przekształcił posesję w magazyn hurtowni budowlanej. Codzienny ruch ciężarówek, hałas, kurz i rozjeżdżona nawierzchnia zaczęły utrudniać Jolancie korzystanie z własnej nieruchomości. Co gorsza, przy każdej ulewie woda z magazynu spływała na jej podwórko, powodując podtopienia. Po konsultacji z prawnikiem Jolanta zdecydowała się na podjęcie kroków prawnych, aby dochodzić przed sądem zniesienia uciążliwej służebności.

Podsumowanie

Ustanowienie służebności drogi koniecznej może wydawać się rozsądnym i przyjaznym rozwiązaniem, zwłaszcza gdy sąsiedzkie relacje układają się dobrze. Jednak zmiana właściciela nieruchomości władnącej i jego podejście do korzystania z drogi potrafią diametralnie zmienić sytuację. Gdy droga jest niszczona, dewastowana, a uciążliwość przekracza normalną miarę, właściciel nieruchomości obciążonej nie jest bezsilny. Prawo przewiduje możliwość domagania się zniesienia służebności, jeżeli nastąpiła istotna zmiana stosunków i droga przestała być konieczna dla użytkownika. Kluczowe znaczenie mają dowody wykazujące wyjątkową uciążliwość oraz fakt, że nieruchomość władnąca ma alternatywny dostęp do drogi publicznej. W takiej sytuacji warto rozważyć wystąpienie na drogę sądową, by chronić swoją własność przed dalszą degradacją.

Oferta porad prawnych

Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji i potrzebujesz pomocy prawnej, skorzystaj z naszej oferty porad online. Szybko przeanalizujemy Twoją sprawę, wskażemy możliwe rozwiązania i przygotujemy odpowiednie pisma. Otrzymasz jasne i konkretne wskazówki, jak skutecznie dochodzić swoich praw, niezależnie od tego, czy chodzi o zniesienie służebności, dochodzenie odszkodowania za zniszczenia, czy inne działania prawne związane z ochroną własności. Skontaktuj się z nami, a my zajmiemy się resztą.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Izabela Nowacka-Marzeion

O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion

Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.



Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

porady prawne online ePorady24.pl

prawo spadkowe

odpowiedziprawne.pl

Zadaj pytanie »