• Data: 2023-07-05 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Jestem właścicielem lokalu użytkowego – odrębna własność. Chciałbym podzielić go na trzy niezależne nieruchomości: 2 mieszkania i piwnicę/lokal użytkowy. Mam zgodę wspólnoty no podzielenie nieruchomości na trzy odrębne. Mam przygotowany dokładny szkic podziału, który uwzględnia, aby każdy z lokali był wcale wydzielony i miał niezależne wejście. Mam problem prawny z piwnicą – czy jestem w stanie uczynić z niej odrębną własność? Niezależnie, jak to nazwiemy, cel jest taki, aby była to osobna nieruchomość z osobną księgą wieczystą. W rezultacie chciałbym uzyskać trzy nieruchomości z trzema księgami wieczystymi. W załączniku szkic podziału (uwzględnia prace wymagające uzyskanie pozwolenia na budowę; mam zgodę wspólnoty).
Posiada Pan zgodę wspólnoty na roboty i wyodrębnienie 3 lokali z jednego. Ma Pan plan podziału. Oprócz tego konieczne będzie uzyskanie zaświadczenia o samodzielności lokali od starosty. Tu może pojawić się problem. Głownie z piwnicą, ale nie tylko.
Po pierwsze lokale mieszkalne muszą spełniać wymogi ustawy, a także takie przekształcenie – wyodrębnienie lokalu – musi być zgodne z planem zagospodarowania a lokal użytkowy usytuowany w dotychczasowej piwnicy musi także spełniać określone normy. M.in. w zakresie oświetlenia światłem słonecznym, usytuowania okien, wysokości pomieszczenia. Pod względem technicznym może być to przeszkoda.
Po uzyskaniu zaświadczenia o samodzielności lokalu konieczna będzie inwentaryzacja budynku i zmiana w zakresie części wspólnych wymagająca współdziałania członków wspólnoty.
Ustawa o własności lokali wyraźnie zastrzega, że wyrażenie przez właścicieli lokali zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, polegającej na ustanowieniu odrębnej własności lokalu powstałego w następstwie nadbudowy lub przebudowy, połączone musi być z wyrażeniem przez właścicieli lokali zgody na zmianę wysokości udziałów w następstwie powstania odrębnej własności lokalu nadbudowanego lub przebudowanego (art. 22 ust. 3 pkt 5 i 5a ustawy o własności lokali).
Wysokość udziałów w nieruchomości wspólnej, ustalona zgodnie z treścią art. 3 ust. 3 ww. ustawy, jest ściśle związana z powierzchnią lokalu. Zmiana powierzchni lokalu prowadzi do zmiany udziału w nieruchomości wspólnej.
Zmiana udziałów w nieruchomości wspólnej tylko formalnie mieści się w uregulowaniu z art. 22 ust. 3 pkt 5 a, jednak ze względu na skutki wywierające wpływ na sferę praw i obowiązków właścicieli lokali nie może być traktowana jako możliwa do dokonania na podstawie uchwały podjętej przez większość właścicieli (postanowienie SN z 24 listopada 2010 r., sygn. akt II CSK 267/10). Sąd Najwyższy stwierdził także, że w czynności prawnej prowadzącej do zmiany wysokości udziałów muszą wziąć udział wszyscy właściciele lokali.
W podobnym tonie wypowiedział się w wyroku z 31 stycznia 2013 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi (sygn. akt I ACa 1064/12), wskazując, że nie można w trybie przepisów ustawy o własności lokali podejmować żadnych uchwał, które ingerowałyby w prawa odrębnej własności lokali. W sytuacji gdy zmiana wysokości udziałów w nieruchomości wspólnej jest następstwem zmian w prawie odrębnej własności lokali i w związku z tym ustalenie wysokości udziałów powinno nastąpić w umowie zawartej z udziałem wszystkich właścicieli lokali, to zmiana dokonana przez wspólnotę w drodze uchwały podjętej większością głosów jest nieważna jako niemieszcząca się w
kompetencjach tego organu zakreślonych przepisem art. 22 ust. 3 pkt 5a ww. ustawy.
Tak więc uchwała powinna być podejmowana we właściwej dla przeniesienia własności nieruchomości formie (vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 65/11).
Do podjęcia przez zarząd czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, o których mowa w art. 22 ust. 3 ustawy o własności lokali, potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności oraz udzielająca zarządowi pełnomocnictwa do zawierania umów stanowiących czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu w formie prawem przewidzianej (art. 22 ust. 2 ustawy o własności lokali). Przepis ten odsyła zatem do art. 99 § 1 k.c., dotyczącego szczególnej formy pełnomocnictwa. Zgodnie z jego treścią, jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.
Wspólnota mieszkaniowa powstała na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali. Zgodnie z art. 6 ww. ustawy „ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości tworzy wspólnotę mieszkaniową. Wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną”. Zakres działania wspólnoty mieszkaniowej obejmuje m.in.: utrzymanie nieruchomości wspólnej, przez którą zgodnie z ustawą rozumie się grunt pod budynkiem oraz część budynku i urządzenia nie służące wyłącznie właścicielowi lokali (np. klatka schodowa, windy, strych, zewnętrzne ściany budynku, instalacja elektryczna a także garaże i miejsca parkingowe znajdujące się w obrębie budynku.
Istotne jest ustalenie, czy to właściciele wspólnoty mieszkaniowej, czy wspólnota zamierza dokonać sprzedaży zaadaptowanego na cele mieszkalne strychu, stanowiącego część wspólną nieruchomości i związaną z tym zmianę wysokości udziałów we współwłasności nieruchomości i prawie wieczystego użytkowania działki wchodzącej w skład nieruchomości i prawie wieczystego użytkowania działki wchodzącej w skład nieruchomości wspólnej.
Każdy członek wspólnoty mieszkaniowej jest właścicielem lokalu oraz udziału w nieruchomości wspólnej. Udział w nieruchomości wspólnej jest prawem związanym z własnością lokalu.
W myśl art. 3 ww. ustawy grunt oraz wszelkie części budynku i inne urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali lub dotychczasowego właściciela nieruchomości ze względu na należące do niego niewyodrębnione lokale (nieruchomość wspólna), stanowią ich współwłasność w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej budynku. Współwłasność nieruchomości wspólnej jest przymusowa.
Kawiarnia zamieniona w trzy lokale – sukces z ograniczeniem
Pan Marek posiadał lokal użytkowy na parterze budynku w centrum Wrocławia, w którym prowadził małą kawiarnię. Gdy działalność przestała być opłacalna, postanowił podzielić lokal na dwa mieszkania i niewielki lokal użytkowy z osobnym wejściem – planował wynajem. Posiadał zgodę wspólnoty oraz szczegółowy projekt. Po wykonaniu prac budowlanych wystąpił o zaświadczenia o samodzielności. Mieszkania je uzyskały bez problemu. Jednak pomieszczenie, które miało pełnić funkcję lokalu, znajdowało się w części dawnej piwnicy – było zbyt niskie i nie miało okien zgodnych z przepisami. Starostwo odmówiło wydania zaświadczenia o samodzielności, uznając, że lokal nie spełnia wymogów. Ostatecznie Pan Marek mógł wyodrębnić tylko dwa mieszkania. Trzeci lokal pozostał częścią jednego z mieszkań, co wpłynęło na jego wartość.
Adaptacja piwnicy zakończona sporem sądowym
Pani Joanna odziedziczyła duży lokal użytkowy w Krakowie. Zgromadziła pełną dokumentację, uzyskała zgodę wspólnoty mieszkaniowej i podjęła się adaptacji piwnicy na niezależny lokal użytkowy. Zgodnie z planem, miała on mieć niezależne wejście z zewnątrz. Wszystko przebiegało pomyślnie, aż do etapu uzyskiwania zaświadczenia o samodzielności – starosta odmówił, argumentując zbyt niską wysokość pomieszczenia i brak odpowiedniego doświetlenia naturalnego. Pani Joanna odwołała się, a następnie skierowała sprawę do sądu administracyjnego. Proces trwał ponad dwa lata i zakończył się niepowodzeniem. Koszty adaptacji i postępowania znacząco przekroczyły potencjalny zysk ze sprzedaży lokalu.
Przebudowa zakończona sukcesem, ale z pełną zgodą wszystkich właścicieli
Pan Tomasz nabył duży lokal użytkowy w nowym budynku mieszkalnym w Poznaniu. Od początku planował jego podział na trzy niezależne nieruchomości: dwa mieszkania i lokal usługowy. Kluczowe było jednak uzyskanie jednomyślnej zgody wszystkich właścicieli lokali, ponieważ podział wiązał się ze zmianą udziałów w nieruchomości wspólnej. Jeden z właścicieli – starszy pan, właściciel najmniejszego mieszkania – początkowo sprzeciwiał się, obawiając się wzrostu kosztów utrzymania części wspólnych. Po kilku spotkaniach i ustaleniu rekompensaty finansowej, udało się uzyskać jego zgodę. Dzięki temu Pan Tomasz przeprowadził pełny proces – od adaptacji, przez zaświadczenia o samodzielności, po założenie nowych ksiąg wieczystych dla każdego z trzech lokali. Całość trwała niemal rok, ale zakończyła się pełnym sukcesem.
Podział lokalu użytkowego na kilka odrębnych nieruchomości to proces złożony, wymagający nie tylko odpowiednich prac budowlanych, ale przede wszystkim spełnienia rygorystycznych wymogów formalnych i technicznych. Nawet posiadanie zgody wspólnoty mieszkaniowej oraz szczegółowego projektu nie gwarantuje sukcesu – kluczowe jest uzyskanie zaświadczenia o samodzielności dla każdego z planowanych lokali, co może być szczególnie problematyczne w przypadku adaptacji piwnic. Ponadto każda zmiana udziałów w nieruchomości wspólnej musi być uzgodniona z wszystkimi właścicielami lokali, co często wymaga negocjacji i kompromisów. Dlatego warto przed rozpoczęciem inwestycji dokładnie przeanalizować uwarunkowania prawne i techniczne oraz zasięgnąć fachowej porady.
Jeśli planujesz podział lokalu i potrzebujesz wsparcia w sprawach związanych z uzyskaniem zgód, zaświadczeń o samodzielności czy zmianą udziałów w nieruchomości wspólnej – skorzystaj z naszej pomocy. Oferujemy profesjonalne porady prawne online, szybko analizujemy dokumenty i odpowiadamy na pytania związane z Twoją sytuacją. Niezależnie od etapu, na którym jesteś, pomożemy Ci sprawnie przejść przez cały proces i uniknąć kosztownych błędów.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali - Dz.U. 1994 nr 85 poz. 388
3. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2010 r., sygn. akt II CSK 267/10
4. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 stycznia 2013 r.sygn. akt I ACa 1064/12
5. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 65/11
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika