Nakaz przycięcia żywopłotu przez sąd - czy warto się odwoływać?

Żywopłot przy granicy lub w granicy nieruchomości

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.) oraz Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.).

Analizując uzasadnienie wyroku, należy wskazać, że mało prawdopodobne jest, by sąd II instancji zmienił wyrok sądu I instancji. Wyraźnie podkreślić należy, iż w polskim systemie prawnym nie została sformułowana definicja legalna „ogrodzenia”. Z pomocą w tym zakresie przychodzi jednak orzecznictwo Sądu Najwyższego, który na gruncie art. 154 K.c. rozstrzygnął, co mieści się w granicach semantycznych słowa ogrodzenie. Przepis ten znajduje zastosowanie wyłącznie w przypadku urządzeń znajdujących się na granicy dwóch nieruchomości. Natomiast wszystko, co znajduje się poza granicą, a w szczególności na nieruchomości jednej ze stron, stanowi własność i zasługuje na ochronę wyrażoną w art. 140 K.c. (taki pogląd przyjął SN w uchwale z dnia 24 stycznia 2002 r., sygn. akt III CZP 75/2001).

W mojej ocenie pamiętać należy, iż w świetle obowiązującego prawa nie istnieją żadne normy przepisane dotyczące maksymalnej wysokości krzewów rosnących na terenie nieruchomości prywatnej, a właściciel takiej nieruchomości ma w tym względzie swobodę ograniczoną wyłącznie jego upodobaniami i zmysłem estetycznym oraz przesłankami wynikającymi z art. 144 K.c.

Roślinność jako forma ogrodzenia nieruchomości

Dla przedmiotowego stanu faktycznego, moim zdaniem, może mieć znaczenie art. 30 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego, ponieważ roślinność stanowi ogrodzenie i znajduje się na granicy dwóch nieruchomości. Przywołany przepis ma zastosowanie wyłącznie do ogrodzeń znajdujących się na granicy, a nie przy granicy, jak w przedmiotowej sprawie, i stanowiących urządzenia budowlane w znaczeniu nadanym przez ww. ustawę. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 lipca 2013 r., sygn. akt II OSK 673/2012, „objęcie ogrodzeń powyżej 2,20 m procedurą reglamentacyjną władzy publicznej w ramach zgłoszenia jest przejawem poddania tego rodzaju urządzeń kontroli z punktu widzenia spełniania wymagań Prawa budowlanego, w tym przepisów techniczno-budowlanych, a skoro tak, to wszystkie wymagania winny być dochowane względem sąsiedniej nieruchomości, ponieważ ograniczenie swobody inwestora w zakresie wysokości ogrodzenia powyżej 2,20 m uzasadnione jest wymogami bezpieczeństwa tego urządzenia budowlanego”.

Zakłócanie korzystania z nieruchomości sąsiedniej

Ponadto Pańskie działanie winno być postrzegane z punktu widzenia treści art. 144 K.c., zgodnie z którym właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Tym samym sąd I instancji prawidłowo uznał, że mamy do czynienia z immisjami.

Ustawodawca za pomocą art. 144 K.c. ustanawia zakaz tylko takich działań właściciela nieruchomości, które przestają być uprawnieniem wynikającym z własności, a stają się działaniem bezprawnym, bez względu na winę tego, kto dopuścił się zakłóceń, i na szkodę wyrządzoną na nieruchomości sąsiedniej. Jako granicę określono przeciętną miarę zakłóceń, która wynika po pierwsze ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości (w tym przypadku będą to cele mieszkalne), a po drugie ze stosunków miejscowych. Chodzi tu o tak zwany zakaz immisji pośrednich. W opisanym przez Pana przypadku ową immisją jest cień, który nie pozwala w sposób dotychczasowy korzystać z nieruchomości.

Przy ocenie, czy „przeciętna miara” zakłócenia została przekroczona, należy mieć na uwadze sposób korzystania zarówno z nieruchomości wyjściowej, jak i z nieruchomości, na którą oddziaływanie jest skierowane.

W wyroku z 14 maja 2002 r., V CKN 1021/2000, Sąd Najwyższy trafnie uznał, że „roszczenie z art. 144 w zw. z art. 222 § 2 K.c. pozwala na nałożenie na właściciela nieruchomości, z której pochodzą negatywne oddziaływania, nie tylko obowiązku całkowitego zaprzestania działań stanowiących źródło immisji, ale także nałożenia na niego takich obowiązków, które doprowadzą do przywrócenia zakłóceń do granic „przeciętnej miary”, a więc dozwolonego negatywnego oddziaływania na nieruchomości sąsiednie.”

Nie bez znaczenia dla rozstrzygania przedmiotowej sprawy jest treść przywołanego już art. 144 K.c., która odnosi się nie tylko do społeczno-gospodarczego przeznaczenia, ale także do stosunków miejscowych.

Przeciętna miara jako kryterium zakłóceń sąsiedzkich

„Ustanowione w art. 144 kryterium zakłóceń (przeciętna miara) określone jest przez dwa czynniki połączone ze sobą koniunkcją »i«. Oznacza to, że do ustalenia, czy mamy do czynienia z przekroczeniem przeciętnej miary, niezbędna jest ocena, czy działanie lub zaniechanie zakłóca korzystanie z nieruchomości ponad przeciętną miarę wynikającą nie tylko ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości, ale także ze stosunków miejscowych. Określenie »stosunki miejscowe« odnosi się zarówno do miejsca, jak i czasu (tak SN w orz. z 3 lipca 1969 r., II CR 208/69, OSPiKA 5/71, poz. 87), oznacza zaś zbiór nieokreślonych ilościowo desygnatów składających się na bardzo pojemne pojęcie charakteryzujące ocenę zakłóceń w danych, konkretnych okolicznościach. Ocena zakłóceń przy uwzględnieniu »stosunków miejscowych« powinna zapewnić powiązanie jej z konkretną, w danym miejscu i czasie, rzeczywistością, powinna zagwarantować, że nie będzie ona miała charakteru abstrakcyjnego, oderwanego od realiów. Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 listopada 1985 r., II CR 149/85, ocena »przeciętnej miary« w rozumieniu art. 144 K.c. musi być dokonana na podstawie obiektywnych warunków panujących w środowisku osób zamieszkujących na danym terenie, a nie na podstawie subiektywnych odczuć osób, których przestrzeń w miejscu zamieszkania w następstwie realizacji dalszych inwestycji (budowania dalszego budynku mieszkalnego) uległaby ograniczeniu. Pojęcie »przeciętna miara« w rozumieniu art. 144 K.c. zakłada obowiązek biernego znoszenia oddziaływania we wszelkiej postaci w określonym stopniu, jeżeli to oddziaływanie nie ma charakteru szykany. Elementem konkretnie współokreślającym »przeciętną miarę« jest społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości i stosunki miejscowe.”*

Konkludując wszystko powyższe, w mojej ocenie mało prawdopodobne jest, aby sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok. Brak jest nadto podstaw, by nie obciążać Pana kosztami postępowania, a to wobec treści art. 98 § 1 K.p.c.

* Rudnicki Stanisław, Najnowsze wydanie: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe., Warszawa 2007, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie VIII) ss. 584

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼