Czy sąsiad może zablokować inwestycję celu publicznego?

Strony w postępowaniu o wydanie decyzji

Postępowanie w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy uregulowanej w przepisach ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 647), ma charakter postępowania administracyjnego, którego zasady określa ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (K.p.a.).

W postępowaniu administracyjnym ustalenie stron następuje na podstawie kryteriów określonych w art. 28 K.p.a., przy czym pojęcie strony, jakim posługuje się powołany przepis, może być wyprowadzone tylko z przepisów prawa materialnego, które stanowią podstawę ustalenia uprawnienia lub obowiązku.

Zgodnie z art. 28 K.p.a. stroną (postępowania administracyjnego) jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Taka definicja strony, mająca charakter otwarty i zależny od okoliczności faktycznych i prawnych danej sprawy, wywodzi się z kolei z poprzedniej regulacji procedury administracyjnej, tj. rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (Dz. U. z 1928 r. Nr 36, poz. 341). Można zatem uznać, że ma ona charakter ugruntowanej zasady ustrojowej kształtującej postępowanie administracyjne w Polsce.

Warunki zabudowy dla inwestycji celu publicznego

Przepis art. 59 ust. 1 ustawy stanowiący, że zmiana zagospodarowania terenu, w przypadku braku planu miejscowego, polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części (...) wymaga ustalenia, w drodze decyzji, warunków zabudowy.

Na gruncie przepisu art. 59 ustawy ukształtowane jest bogate orzecznictwo sądów administracyjnych wskazujące, jakie są przesłanki określenia katalogu stron postępowania w sprawie wydania decyzji o warunkach zabudowy. W wyroku z dnia 22 lutego 2012 r. w sprawie II OSK 2331/10 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził: „w orzecznictwie NSA wielokrotnie (...) wyjaśniono, że stronami postępowania w sprawach o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu z zasady są właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości, której dotyczy postępowanie, natomiast właściciele i wieczyści użytkownicy działek sąsiadujących z tą nieruchomością, w tym nawet położonych w pewnej od niej odległości, mogą być stroną wówczas, gdy wykażą istnienie swego interesu prawnego opartego na konkretnej normie prawa materialnego. Wiąże się z tym przyszłe oddziaływanie planowanej inwestycji na uzasadniony prawnie interes lub obowiązek właściciela lub wieczystego użytkownika takiej nieruchomości” (w: LEX nr 1138144). Prezentowany pogląd stanowi kontynuację ugruntowanej linii orzeczniczej, zgodnie z którą krąg stron w sprawie o wydanie decyzji o warunkach zabudowy stanowi nie tylko inwestor, lecz także właściciele (użytkownicy wieczyści) nieruchomości położonych w obszarze oddziaływania inwestycji, o ile będą w stanie wykazać swój interes prawny w postępowaniu (tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 listopada 2010 r. w sprawie II OSK 1825/09, w: LEX nr 746818). Na wymóg określenia zakresu oddziaływania planowanej inwestycji jako podstawy ustalenia kręgu stron postępowania powołuje się ten sam sąd w wyroku z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie II OSK 917/09 (w: LEX nr 597957).

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku NSA z 26 września 2013 r. sygn. akt II OSK 1017/12, kwestia przymiotu strony winna być ustalana przez organ administracyjny na każdym etapie postępowania, a więc tego rodzaju ustalenia należy dokonać także po złożeniu wniosku o stwierdzenie nieważności ostatecznej decyzji ustalającej warunki zabudowy. W powołanym orzeczeniu NSA wskazał, że w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o warunkach zabudowy kluczowe są wyniki przeprowadzonej analizy urbanistycznej i to właśnie ta analiza powinna stanowić podstawę do oceny, czy danemu podmiotowi przysługuje status strony. Powszechnie zaś przyjmuje się, że aby konkretna osoba została uznana za stronę postępowania w sprawie ustalenia warunków zabudowy, należy stwierdzić, czy osoba ta ma interes prawny, aby uczestniczyć w takim postępowaniu.

Interes prawny sąsiada

Pojęcie „interes prawny” oznacza interes oparty na prawie materialnym lub chroniony przez to prawo. Musi więc zaistnieć taka sytuacja, że przepis prawa materialnego przesądza o legitymacji procesowej strony, gdyż mieć interes prawny w postępowaniu administracyjnym, to ustalić przepis prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakieś potrzeby, albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami tej osoby (por. wyrok NSA w Warszawie z dnia 22 lutego 1984 r., sygn. akt I SA 1748/83, Lex Polonica nr 332569). Niewątpliwie przepisy prawa materialnego wskazują, że w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy krąg stron winien być określony z uwzględnieniem zasięgu oddziaływania planowanej inwestycji. W każdej sprawie tego rodzaju organ, wydając decyzję i ustalając krąg osób, które mają interes prawny w sprawie, musi badać zasięg oddziaływania planowanej inwestycji oraz jego charakter. Wykazanie przez stronę interesu prawnego w tym postępowaniu będzie równoznaczne z wykazaniem wpływu zamierzonej inwestycji na możliwość korzystania z nieruchomości. Stroną tego postępowania może być zatem właściciel działki sąsiedniej, niekoniecznie bezpośrednio sąsiadującej z inwestycją, ale tylko pod warunkiem, że wykaże swój interes prawny.

W myśl postanowień art. 52 ust. 2 i art. 64 ust. 1 ustawy – wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego albo o ustalenie warunków zabudowy powinien m.in. zawierać określenie granic terenu inwestycji i granic obszaru, na który ta inwestycja będzie oddziaływać, przedstawionych na kopii mapy zasadniczej lub w przypadku jej braku na kopii mapy katastralnej przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego.

Organ właściwy do rozpoznania wniosku ma obowiązek zweryfikowania faktycznego zakresu oddziaływania inwestycji (granic obszaru oddziaływania wskazanych przez inwestora we wniosku) w oparciu o materiał dowodowy i na tej podstawie dopiero ustalenia kręgu osób, których prawa do korzystania z nieruchomości są naruszone.

O granicach obszaru oddziaływania będą decydować indywidualne cechy obiektu budowlanego, jego przeznaczenie i sposób zagospodarowania terenu, przy czym w procesie zmierzającym do jego wyznaczenia chodzi o wykazanie możliwości spowodowania szkodliwego oddziaływania inwestycji na teren otaczający działkę inwestora w związku z zamierzeniem budowlanym.

Zablokowania inwestycji przez sąsiada

Odnosząc to do zadanego pytania – tak, organ administracyjny miał prawo uznać sąsiada za stronę. Przysługuje mu prawo odwołania się od decyzji. Nie znam treści decyzji ani charakteru inwestycji, ani analizowanego obszaru branego pod uwagę przy wydawaniu decyzji, trudno więc mi wskazać, jakie argumenty będzie miał sąsiad, aby faktycznie zaskarżyć czy uchylić decyzję. Ale jako strona postępowania ma prawo do zaskarżenia decyzji do organu wyższego stopnia. Może to zrobić, ale nie musi.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼